Verschillende alertheidsniveaus
Veel mensen zijn zich er niet bewust van, maar iedereen heeft verschillende alertheidsniveaus die door de dag heen wisselen. Je bent alert op het moment dat je ‘zo wakker bent’ dat je de mogelijkheid hebt om te reageren op prikkels uit je omgeving. Maar hoe je dit doet. Dat verschilt per persoon, per moment. Deze verschillen zitten in het alertheidsniveau waarin deze persoon op dat moment verkeerd en kan dus door de dag heen variëren. En wat betekent dit nu voor mensen met epilepsie? Onze specialisten Anouk Kierkels en Smadar Wit gaan hier verder op in.
Alertheidniveaus
Anouk Kierkels legt uit: “Elke dag functioneren we op verschillende alertheidsniveaus. Dit kun je weergeven in bijvoorbeeld bijgaande grafiek. In het licht blauwe gebied op dit plaatje functioneer je het best. Je bent in staat om dingen te leren, plezier te maken, maar ook kleine tegenslagen te verwerken. Prikkels die je niet nodig hebt, die kun je langs je heen laten gaan en je hebt aandacht voor de belangrijke dingen in je omgeving. Je kunt niet de hele dag optimaal alert zijn.”
Rust
“Daarnaast zijn er ook rustmomenten nodig,” vervolgt Anouk. “Slapen is een hele duidelijke, dat heb je zeker nodig op een dag. Maar ook momenten wanneer je wakker bent, maar even op een lager niveau functioneert. Bijvoorbeeld tijdens de koffiepauze op je werk of in de avond rustig een nutteloze serie kijken. Tijdens deze momenten doe je energie op om de rest van de dag goed te kunnen functioneren. Nu zijn er ook tijden op een dag dat je hoog alert bent. Dit kan zijn op momenten dat er veel van je gevraagd wordt of dat er gevaar op de loer ligt. We leggen het verderop uit met behulp van de karakters van Winnie de Pooh.”
Karakter 1: Ioor
Voor iedereen ligt dat licht blauwe vlak van optimale alertheid op een andere plek. Er zijn mensen die niet veel prikkels uit hun omgeving mee krijgen. Dit kan veel verschillende redenen hebben. Alertheidsverlagende medicatie die vaak bij epilepsie voorgeschreven wordt, kan er daar één van zijn. Een prikkel moet dan een hoge intensiteit hebben wil hij opgemerkt worden. En er kan dus ook veel in het leven gebeuren voordat iemand stress ervaart. Ioor uit Winnie de Pooh is zo iemand, hij reageert vaak traag en krijgt niet alles mee.
Karakter 2: Tijgertje
Tijgertje is iemand die ook niet snel in de stress schiet, maar dat komt opdat hij zo houdt van prikkels, hoe gekker hoe beter. Rustmomenten bouwt hij niet in voor zichzelf waardoor het kan zijn dat allemaal ineens te veel voor hem is. Dat is juist een reden waardoor hij stil kan vallen en er niks meer bij hem binnenkomt.
Karakter 3: Knorretje
Knorretje is iemand die heel snel prikkels op merkt. Niets ontsnapt aan zijn aandacht. Waardoor hij snel overprikkeld is. Hij kan niet aan alle prikkels die hij binnen krijgt een betekenis geven en wordt snel bang. Harde wind kan voor knorretje zorgen voor extra stress, prikkels op zijn huid die hij niet fijn vindt of deuren die zomaar dichtwaaien. Bij karakters zoals tijgertje zorgt dit juist voor extra pret.
Karakter 4: Mijnheer Konijn
Er zijn ook mensen die maar weinig prikkels aan kunnen, zoals meneer konijn. Het duurt net zo lang voordat een prikkel wordt opgemerkt, maar het wordt hem al snel te veel. Hij wordt bijvoorbeeld snel boos op mensen die zijn wankele evenwicht verstoren.
Epilepsie en de verschillende stadia van alertheid
“Bij het zien van bovenstaande alertheidniveaus en de voorbeelden aan de hand van de karakters van Winnie de Pooh hopen we jullie al hier meer over duidelijk te hebben gemaakt,” vertelt Anouk Kierkels enthousiast. “Epilepsie is natuurlijk een factor die altijd speelt. De kans dat je kan vallen, je gek gaat gedragen of niet mee krijgt wat er gezegd wordt, kan er voor zorgen dat je emmer al snel half vol is. Zo ziet stress er bij iedereen anders uit. Het niveau van prikkels wat iedereen aan kan is verschillend, maar ook het gedrag wat je laat zien is anders. Je kunt stil vallen, bang worden of boos reageren. Houdt dit dan ook per cliënt goed in de gaten, iedereen heeft een andere vorm van alertheidniveau.”
In het volgende artikel vertellen we meer over stress en provocerende factoren, beschermende factoren en wat je verder nog kunt doen zoals o.a. traumasensitief werken en een prikkelvriendelijke omgeving.
Continu kennis delen
Alertheidsniveaus kunnen van invloed zijn op epilepsie. Als je de wereld van cliënten met epilepsie zo groot mogelijk wilt maken, is het fijn als je kennis hebt over alertheidsniveaus en hoe je daar al professionals op kunt inspelen. Tijdens een eerder gegeven webinar zijn we hier dieper op ingegaan. We hopen professionals met dit artikel hier ook al wat meer inzicht in te geven.
Dit artikel is tot stand gekomen mede dankzij onze specialist Anouk Kierkels. Ze werkt al ruim 13 jaar als fysiotherapeut binnen de woonzorg van Kempenhaeghe. Ze behandeld daar bewoners van allerlei niveau’s. Ook doet ze prikkelverwerkings-onderzoeken en bekijkt zo hoe stress zich uit bij bewoners, wat de uitlokkende factoren kunnen zijn en welke activiteiten er voor kunnen zorgen dat iemand kan ontspannen, lekker in zijn vel zit. Daarnaast is ze in 2022 Si-you gestart. Op dit moment combineert ze het werken binnen Kempenhaeghe samen met het werken binnen haar eigen bedrijf Si-you.
Dit artikel is tot stand gekomen mede dankzij onze specialist Smadar Wit. Zij is gedragswetenschapper binnen SEIN Langverblijf. Hier wonen cliënten 24-7. Smadar draagt zorg voor bewoners in een aantal gebouwen. Ze heeft met name de populatie bewoners onder haar hoede met een Licht verstandelijke beperking ( een LVB).
Scholingen Leerhuis Epilepsie
Leerhuis Epilepsie biedt zowel basisscholingen, verdiepende scholingen alswel online scholingen:
- Basisscholing epilepsie op locatie
- Vervolgscholing epilepsie
- E-learning basis epilepsie
- Verdiepende scholing omgaan met PNEA
- Verdiepende scholing Aanvalsobservatie en noodmedicatie
- Workshop Autisme en Epilepsie
- E-learning Epilepsie, autisme en een verstandelijke beperking
- E-learning risico-afweging epilepsie
